19
August
2022

Ochrona przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w UE - Najważniejsze ustalenia i opinie FRA

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego w całej Unii Europejskiej stają w obliczu różnych wyzwań. Sprawozdanie FRA na temat ochrony przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w UE zawiera ustalenia agencji dotyczące tych wyzwań. Zostało wydane we wrześniu 2021 r. W niniejszym streszczeniu przedstawiono najważniejsze ustalenia i opinie FRA zawarte w sprawozdaniu.
Informacje ogólne

Międzynarodowe i regionalne organizacje praw człowieka – w tym Rada Praw Człowieka ONZ, różne podmioty Rady Europy, a także Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)/Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) – podkreślają istotną rolę społeczeństwa obywatelskiego w ochronie i propagowaniu praw człowieka i demokracji.

W Unii Europejskiej społeczeństwo obywatelskie odgrywa istotną rolę w urzeczywistnianiu wspólnych dla UE i jej państw członkowskich wartości określonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Przyczynia się ono w znacznym stopniu do wdrażania polityki UE w dziedzinie praw człowieka. Kluczową rolę społeczeństwa obywatelskiego podkreślono też w Traktatach UE. Jego znaczenie potwierdzają również odpowiednie dokumenty polityczne UE, w tym strategie i plany działania.

W art. 11 ust. 2 TUE i art. 15 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dialog obywatelski i udział społeczeństwa obywatelskiego uznano za narzędzia dobrego sprawowania rządów. Potwierdzają to również odpowiednie dokumenty polityczne UE, takie jak strategia na rzecz wzmocnienia stosowania Karty praw podstawowych w UE, europejski plan działania na rzecz demokracji oraz sektorowe plany działania w zakresie zwalczania rasizmu, promowania równości osób LGBTQI+, włączenia Romów, w zakresie praw dzieci, niepełnosprawności, ochrony praw ofiar, praw kobiet czy integracji migrantów.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego w całej UE stoją jednak przed różnymi wyzwaniami. W sprawozdaniu przedstawiono ustalenia Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) dotyczące szeregu takich wyzwań. Ustalenia te zostały oparte na badaniach przeprowadzonych w 2020 r. przez Franet, czyli sieć badawczą agencji, na dwóch odrębnych konsultacjach internetowych zorganizowanych w 2020 r. z udziałem organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz na analizie źródeł wtórnych.

W sprawozdaniu FRA na temat ochrony przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego w UE przedstawiono istotne zmiany prawne i polityczne, które wywierają wpływ na działalność organizacji społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się prawami człowieka w całej UE. Zaprezentowano w nim też odpowiednie obiecujące praktyki. Ponadto poniższe opinie zawierają wskazówki, w jaki sposób kształtować korzystniejsze warunki do rozwoju działalności społeczeństwa obywatelskiego.

W badaniu podkreślono, że sytuacja różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich. Pokazuje ono jednocześnie, że sytuacja w 2020 r. była ogólnie trudniejsza niż w poprzednich latach, na co wpływ miała w dużej mierze pandemia COVID-19. Mimo to w badaniu wskazano również pewne pozytywne zmiany.