Πλαίσιο της ΕΕ σχετικά με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (CRPD) αποτελεί το πρώτο δεσμευτικό διεθνές μέσο για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο εξετάζει ειδικά θέματα αναπηρίας. Σκοπός του μέσου είναι η «προαγωγή, προστασία και διασφάλιση της πλήρους και ισότιμης απόλαυσης όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών από όλα τα άτομα με αναπηρίες και η προώθηση του σεβασμού της εγγενούς αξιοπρέπειας».

Η Σύμβαση αποτελεί ισχυρό εργαλείο για τη βοήθεια των ανθρώπων με αναπηρίες, τωντοπικών κοινοτήτων και κυβερνήσεων να διερευνήσουν τρόπους εκπλήρωσης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες αναπτύσσοντας και εφαρμόζοντας νομικά, πολιτικά και πρακτικά μέτρα.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι προσπάθειες αυτές συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της Σύμβασης και εφαρμόζονται αποδοτικά και αποτελεσματικά, το Άρθρο 33 παρ.2 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (CRPD) προβλέπει τα συμβαλλόμενα κράτη να καθιερώσουν ένα πλαίσιο για την προώθηση, προστασία και παρακολούθηση της εφαρμογής της CRPD.

Ως συμβαλλόμενο μέρος της CRPD, η ΕΕ έχει καθορίσει ένα τέτοιο πλαίσιο για θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων:

  • νομοθεσία και πολιτική της ΕΕ: απαγόρευση διακρίσεων, δικαιώματα επιβατών, ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις κ.λπ.
  • δημόσια διοίκηση της ΕΕ: επιλογή προσωπικού, πρόσβαση σε έγγραφα, κ.λπ.

Το Πλαίσιο της ΕΕ συμπληρώνει τα εθνικά πλαίσια παρακολούθησης, τα οποία είναι υπεύθυνα για την προώθηση, προστασία και παρακολούθηση της CRPD στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Το Πλαίσιο τέθηκε σε λειτουργία το 2013, βασισμένο σε πρόταση της Επιτροπής, η οποία εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ το 2012.

Ποια είναι τα μέλη;

Το Πλαίσιο της ΕΕ αποτελείται από:

Η πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (CRPD) από την ΕΕ πραγματοποιήθηκε το 2015. Μετά την πρώτη αξιολόγηση, η Επιτροπή CRPD ανακοίνωσε ότι η δεύτερη και η τρίτη αξιολόγηση θα λάβουν χώρα από κοινού το 2020.

Τι κάνουν τα μέλη;

Σύμφωνα με τις ανάλογες αρμοδιότητες και εντολές τους, τα μέλη συμβάλλουν συλλογικά στην:

της εφαρμογής της CRPD από την ΕΕ.

Το Πλαίσιο της ΕΕ συνεισφέρει επίσης ενεργά στην αξιολόγηση της εφαρμογής της CRPD από την ΕΕ, η οποία διενεργείται από την Επιτροπή για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (Επιτροπή CRPD). Η Επιτροπή CRPD, το επονομαζόμενο «όργανο των συνθηκών» για την CRPD, είναι αρμόδιο να εκτιμά κατά πόσο τα συμβαλλόμενη μέρη ς πληρούν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει της CRPD.

Η πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής της CRPD από την ΕΕ πραγματοποιήθηκε το 2015. Μετά την πρώτη αξιολόγηση, η Επιτροπή CRPD ανακοίνωσε ότι η δεύτερη και τρίτη αξιολόγηση θα λάβουν χώρα από κοινού το 2019.

Πώς λειτουργεί στην πράξη;

Τα μέλη μοιράζονται πληροφορίες και λαμβάνουν υπόψη ο ένας τις δραστηριότητες του άλλου. Συμφωνούν σε ένα πρόγραμμα εργασίας που μπορεί να περιλαμβάνει δραστηριότητες που εφαρμόζονται από πολλά μέλη μαζί ή από το Πλαίσιο ως σύνολο.

Ο Πρόεδρος του Πλαισίου της ΕΕ διορίζεται για ένα έτος και υπόκειται σε σύστημα εναλλαγής. Ο πρόεδρος προωθεί την αρχή της συλλογικότητας, η οποία είναι σύμφυτη με τις μεθόδους εργασίας του Πλαισίου. 

Η Γραμματεία του Πλαισίου της ΕΕ, η οποία διορίζεται επίσης για δύο χρόνια, συντονίζει την οργάνωση και προετοιμασία συνεδριάσεων. Ο FRA ασκεί επί του παρόντος τα καθήκοντα της Γραμματείας του Πλαισίου.

Το Πλαίσιο της ΕΕ συνέρχεται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο. Οι συμφωνίες λαμβάνονται με γενική συναίνεση.

Εθνικά πλαίσια παρακολούθησης

Το Πλαίσιο της ΕΕ συμπληρώνει τα εθνικά πλαίσια παρακολούθησης στα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία είναι υπεύθυνα για την προώθηση, προστασία και παρακολούθηση της CRPD και της εφαρμογής της σε εθνικό επίπεδο. Τα εθνικά πλαίσια μπορεί να έχουν ποικίλες μορφές και να αποτελούνται από διάφορους οργανισμούς, όπως:

  • εθνικοί φορείς ισότητας,
  • Διαμεσολαβητές,
  • Εθνικοί Οργανισμοί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,
  • επιτροπές παρακολούθησης με τη συμμετοχή αντιπροσώπων οργανισμών που ασχολούνται με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες.

 Το Πλαίσιο της ΕΕ εργάζεται για την ενίσχυση των συνεργειών με τα εθνικά πλαίσια παρακολούθησης. Για παράδειγμα, συνεδριάζει σε ετήσια βάση με αντιπροσώπους εθνικών μηχανισμών παρακολούθησης των κρατών μελών της ΕΕ για να μοιραστεί πληροφορίες και να συντονίσει δραστηριότητες.

Δίκτυα παρακολούθησης

Μερικά από τα μέλη των εθνικών πλαισίων παρακολούθησης συνεργάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

  • Η Ομάδα Εργασίας CRPD του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Εθνικών Οργανισμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων φέρνει σε επαφή εθνικούς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποτελούν μέρος των εθνικών πλαισίων παρακολούθησης. Πολλά μέλη του Πλαισίου της ΕΕ – ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρίες – έχουν ιδιότητα παρατηρητή.
  • Το Equinet, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Φορέων Ισότητας, φέρνει σε επαφή περισσότερους από 40 οργανισμούς αρμόδιους για την καταπολέμηση διαφόρων τύπων διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των αναπηριών, από όλα τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ καθώς και από την Αλβανία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο, τη Νορβηγία και τη Σερβία.
  • Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών αποτελείται από περισσότερα από 95 γραφεία σε 36 ευρωπαϊκές χώρες. Μερικά από τα μέλη του ενεργούν ως όργανα παρακολούθησης για τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών.