EU-kader voor het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap

Het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap is het eerste bindende internationale mensenrechteninstrument dat specifiek is bedoeld voor personen met een handicap. Doel van dit Verdrag is om "Voor alle personen met een handicap het volledige genot van alle mensenrechten en fundamentele vrijheden op voet van gelijkheid te bevorderen, beschermen en waarborgen, en ook de eerbiediging van hun inherente waardigheid te bevorderen".

Dit Verdrag is een krachtig instrument om personen met een handicap, lokale gemeenschappen en overheden te helpen bij het verkennen van manieren om de rechten van personen met een handicap te vervullen door middel van de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van wettelijke, beleids- en concrete maatregelen.

Om ervoor te zorgen dat deze maatregelen in overeenstemming zijn met de vereisten van het Verdrag en doeltreffend en doelmatig worden uitgevoerd, verplicht artikel 33, lid 2, van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap de staten die partij zijn bij het Verdrag een kader vast te stellen om de tenuitvoerlegging van het Verdrag te bevorderen, te beschermen en te monitoren.

Als partij bij dit Verdrag heeft de EU een dergelijk kader vastgesteld voor aangelegenheden waarvoor de EU bevoegd is, waaronder:

  • EU-wetgeving en -beleid: non-discriminatie, passagiersrechten, EU-financiering, enz.
  • EU-ambtenarenzaken: personeelsselectie, toegang tot documenten, enz.

Het EU-kader vormt een aanvulling op de nationale monitoringkaders, die verantwoordelijk zijn voor het bevorderen, beschermen en monitoren van het Verdrag in de EU-lidstaten.

Het kader werd in 2013 operationeel op basis van een voorstel van de Commissie dat in 2012 werd bekrachtigd door de Raad van de EU.

Wie zijn de leden?

Het EU-kader bestaat uit:

De Europese Commissie was lid van het EU-kader tot eind 2015, toen zij bekendmaakte zich uit het kader terug te trekken na de publicatie van de slotopmerkingen over de tenuitvoerlegging van het Verdrag in de EU door het VN-Comité voor de rechten van personen met een handicap (het “CRPD Committee” ). Sinds deze mededeling neemt de Europese Commissie niet langer deel aan de activiteiten van het EU-kader.

Wat doen de leden?

Volgens hun respectieve bevoegdheden en mandaten dragen de leden collectief bij aan de:

van de tenuitvoerlegging van het Verdrag door de EU.

Ook draagt het EU-kader actief bij aan de evaluatie van de tenuitvoerlegging van het Verdrag door de EU van het VN-Comité voor de rechten van personen met een handicap (het “CRPD Committee” ). Dit VN-Comité, het zogenoemde "verdragsorgaan" voor het Verdrag, is belast met de beoordeling van de naleving van de verplichtingen uit hoofde van dit verdrag.

De EU heeft de uitvoering van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap voor het eerst geëvalueerd in 2015. Na de eerste evaluatie heeft het VN-Comité bekendgemaakt dat de tweede en derde evaluatie gezamenlijk zullen plaatsvinden in 2020.

Hoe werkt dit in de praktijk?

De leden delen informatie en houden rekening met elkaars activiteiten. Ze bereiken overeenstemming over een werkprogramma dat activiteiten kan bevatten die door verschillende leden samen of door het kader als geheel worden uitgevoerd.

De voorzitter van het EU-kader wordt benoemd voor een ambtstermijn van één jaar. Voorzitters worden benoemd volgens een rouleringssysteem. De voorzitter bevordert het beginsel van collegialiteit dat inherent is aan de werkmethoden van het EU-kader. 

Het secretariaat van het EU-kader, dat eveneens voor twee jaar wordt aangewezen, coördineert de organisatie en voorbereiding van vergaderingen. Momenteel verzorgt het FRA het secretariaat van het EU-kader.

Het EU-kader komt ten minste tweemaal per jaar bijeen. Besluiten worden genomen op basis van consensus.

Nationale monitoringkaders

Het EU-kader vormt een aanvulling op de nationale monitoringkaders van de EU-lidstaten, die verantwoordelijk zijn voor het bevorderen, beschermen en monitoren van het Verdrag op nationaal niveau. Ze kunnen verschillende vormen aannemen en uit verschillende organisaties zijn samengesteld, zoals:

  • nationale organen voor de bevordering van gelijke behandeling;
  • ombudsmannen en -vrouwen;
  • nationale mensenrechteninstellingen;
  • monitoringcomités waarin vertegenwoordigers van organisaties die opkomen voor de rechten van personen met een handicap zitting hebben.

 Het EU-kader streeft ernaar om synergieën met de nationale monitoringkaders te creëren. Zo houdt het elk jaar een vergadering met vertegenwoordigers van de nationale monitoringmechanismen om informatie te delen en activiteiten te coördineren.

Monitoringnetwerken

Een aantal leden van nationale monitoringkaders werken samen op EU-niveau: