Is uirlis thábhachtach é an Coinbhinsiún chun cabhrú le daoine faoi mhíchumas, le pobail áitiúla agus le rialtais breathnú a dhéanamh ar bhealaí chun cearta daoine faoi mhíchumas a chomhlíonadh trí bhearta dlíthiúla, beartais agus praiticiúla a fhorbairt agus a chur chun feidhme.
D’fhonn a chinntiú go bhfuil na hiarrachtaí sin ag teacht le riachtanais an Choinbhinsiúin agus go gcuirfear chun feidhme go héifeachtach agus go héifeachtúil iad, éilíonn Airteagal 33(2) de Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas (CRPD) ar stáit is páirtí don Choinbhinsiún creat a bhunú chun cur chun feidhme an Choinbhinsiúin a chur chun cinn, a chosaint agus a mhonatóiriú.
Tá a leithéid de chreat ainmnithe ag an AE ina cháil mar pháirtí don Choinbhinsiún do nithe faoi inniúlacht AE, lena n-áirítear:
Tá an Creat AE comhlántach le creataí monatóireachta náisiúnta, a bhfuil mar fhreagracht orthu an Choinbhinsiún a chur chun cinn, a chosaint agus a mhonatóiriú i mBallstáit an AE.
Tháinig an Creat i bhfeidhm in 2013, bunaithe ar mholadh ón gCoimisiún a ghlac Comhairle an AE in 2012.
Is iad seo a leanas baill an Chreata AE:
Bhí an Coimisiún Eorpach ina bhall den Chreat AE go dtí an bhliain 2015 nuair a d’fhógair sé go raibh sé i gceist aige tarraingt as i ndiaidh don Choiste Breithnithe Deiridh maidir leis an AE a fhoilsiú maidir le cearta daoine faoi mhíchumas (Coiste CRPD). I ndiaidh an fhógra sin, tháinig deireadh le rannpháirtíocht an Choimisiúin Eorpaigh i ngníomhaíochtaí an Chreata AE.
De réir a n-inniúlachtaí agus a sainorduithe, déanann baill rannchuidiú comhpháirteach do:
cur chun feidhme an AE ar an CRPD.
Cuireann an Creat AE freisin le hobair an Choiste um chearta daoine faoi mhíchumas (Coiste CRPD) chun athbhreithniú a dhéanamh ar cur chun feidhme an CRPD ag an AE. Tá an Coiste CRPD, ar a dtugtar an ‘comhlacht conartha’ CRPD, freagrach as measúnú a dhéanamh ar cé acu an bhfuil na páirtithe don choinbhinsiún ag comhlíonadh a ndualgas faoin gCoinbhinsiún.
Rinneadh an chéad athbhreithniú ar chur chun feidhme CRPD an AE in 2015; i ndiaidh an chéad athbhreithnithe, d’fhógair an Coiste CRPD go ndéanfar an dara agus an tríú hathbhreithniú i gcomhpháirt in 2020.
Roinneann baill faisnéis agus féachann siad dá ngníomhaíochtaí faoi seach. Glacann siad clár oibre le gníomhaíochtaí a chuireann roinnt ball chun feidhme le chéile, nó an Creat trí chéile.
Ceaptar Cathaoirleach an Chreata AE ar feadh bliain amháin agus déantar uainíocht air. Cuireann an Cathaoirleach prionsabal na comhghleacaíochta chun cinn, ar prionsabal bunúsach de mhodhanna oibre an Chreata é.
Déanann Rúnaíocht an Chreata AE, a cheaptar ar feadh dhá bhliain freisin, comhordú ar eagrúchán agus ullmhúchán na gcruinnithe. Is í an Ghníomhaireacht um Chearta Bunúsacha atá ag feidhmiú mar Ardrúnaí an Chreata faoi láthair.
Tagann baill an Creat AE le chéile dhá uair ar a laghad in aghaidh na bliana. Déantar cinnidh trí chomhaontú.
Tá an Creat AE comhlántach leis na creataí monatóireachta náisiúnta i nBallstáit AE atá freagrach as an gCoinbhinsiún a chur chun cinn, a chosaint agus a mhonatóiriú agus é a chur chun feidhme ar leibhéal náisiúnta. Déantar é sin ar bhealaí éagsúla agus d’fhéadfadh roinnt eagraíochtaí a bheith i gceist, mar shampla:
Oibríonn an Creat AE chun sineirgíochtaí le creataí monatóireachta náisiúnta a fheabhsú. Mar shampla, tagann sé le chéile gach bliain le hionadaithe na sásraí náisiúnta monatóireachta i mBallstáit an AE chun faisnéis a roinnt agus gníomhaíochtaí a chomhordú.
Bíonn roinnt ball de na creataí monatóireachta náisiúnta ag comhoibriú ag an leibhéal Eorpach:
