Article 47 - Right to an effective remedy and to a fair trial
Article 51 - Field of application
Key facts of the case:
The case concerns a petition of cassation against a 2017 decision of the Athens Administrative Court of Appeal, which partially annulled a 2014 Regulatory Authority for Energy (RAE) decision determining the yearly use costs and charges of the Greek Electricity Distribution Network. The decision omitted the inclusion of an 11.33 million Euro expenditure from the Network’s operating costs, which would have been used to cover the subsidising of energy costs for the Public Power Corporation’s employees. The Hellenic Electricity Distribution Network Operator S.A (HEDNO) submitted a petition for the annulment of the above-mentioned decision to the Council of State, which, in turn, referred the case to the Administrative Court of Appeals in 2015), as the court having material competence over the dispute. The Court Of Appeals examined the case in substance and accepted HEDNO’s claims, and issued the decision complained against in the present case. However, at the time of Court of Appeals’ deliberation, the impugned RAE decision had already expired and was no longer in force.
Article 142 of the Greek Code of Administrative Procedure provides that proceedings are discontinued in the event that its subject has ceased to exist. The Council of State applied Article 47 of the Charter, as well as the relevant provisions of the Greek Constitution (Article 20) and the ECHR (Article 6), in its interpretation of the Code, in line with the right to an effective remedy as applied in disputes falling within the scope of Directive 2009/72/EC, concerning common rules for the internal market in electricity (applicable at the time).
Key legal question raised by the Court:
Is the provision of Article 142 of the Code of Administrative Procedure in conflict with the obligation to establish a suitable appeal mechanism against decisions issued by national regulatory authorities, pursuant to Article 37(17) of Directive 2009/72/EC, as transposed into domestic law, in conjunction with the right to an effective remedy, if interpreted as mandating the automatic discontinuance of the proceedings even in cases where the impugned decision continues to produce effects?
Outcome of the case:
The Administrative Court of Appeal first observed that, in the absence of specific provisions in Directive 2009/72/EC on the mechanisms ensuring a right to appeal against the decisions of national regulatory authorities, the matter is left to the Member States to regulate on the basis of the principle of procedural autonomy. However, domestic procedure should not compromise the effectiveness of EU law and the right to an effective remedy and to a fair trial, as established in Article 47 of the Charter. It, further, noted that the text of Article 142 of the Code of Administrative Procedure indicates that proceedings must be discontinued automatically in all cases where its subject ceased to exist.
Nevertheless, in order to safeguard the right to an effective remedy, as established in Article 47 of the Charter, Article 20 of the Greek Constitution and Article 6(1) of the ECHR, not only in theory but in practice, Member States must ensure that cases are dealt with on their merits. An unjustified denial to examine the substance of a case would amount to a denial of justice and would infringe the right to an effective remedy in its very essence. Moreover, although the discontinuance of the proceedings in cases where its subject has ceased to exist retroactively does not violate the right to an effective remedy, the same does not hold true for cases where an administrative act has ceased to apply ex nunc. In this case, the act may continue to produce adverse effects for the interested parties. Hence, automatic discontinuance of the proceedings precluding the court from lifting these effects violates the right to an effective remedy. The Court established a general principle of procedural administrative law, according to which administrative procedure must allow interested parties to invoke a special legal interest for the continuation of the proceedings, and only then may the proceedings be terminated without examining the substance of a case if they fail to do so or if the court rejects their claims. Article 142 of the Code of Administrative Procedure should, thus, be interpreted in accordance with the above general principle, in order for its application not to violate the right to an effective remedy.
In line with the above reasoning, the Court decided not to dismiss the case altogether, but to refer it back to the Court of Appeals, in order for the latter to first examine any claims by HEDNO for the continuation of the proceedings, and then potentially proceed with the examination of the substance of the case.
13. Whereas the provisions of the Article 33 of Law 4001/2011, which provide for various legal remedies and means against the Regulatory Authority For Energy (RAE)’s decisions, transpose Article 37 paragraph 17 of Directive 2009/72, according to which Member States have an obligation to ensure appropriate judicial protection mechanisms for challenging the decisions of regulatory authorities in the energy sector. In the absence of more specific provisions of Directive 2009/72 and of EU law, it is up to the internal legal order of each Member State, by virtue of the principle of procedural autonomy, to designate the competent courts and establish the procedural rules for the exercise and adjudication of remedies intended to ensure the protection of the rights conferred on citizens by EU law. The national procedural rules in question include, among others, the provisions on the discontinuance of the proceedings in case the subject of the dispute has ceased to exist. However, EU law requires, in addition to the observance of the principles of equivalence and effectiveness, that national (procedural) legislation does not affect the right to effective judicial protection, which is enshrined in Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the EU. [see CJEU C-510/13, ......., ECLI:EU:C:2015:189, para. 49-50 and C-771/18, Commission v. Hungary, ECLI:EU:C:2020:584, para. 62 (as regards to the Article 37 par. 17 of Directive 2009/72)] and binds all the national institutions of a Member State (and therefore the Courts) when they implement the EU law, in accordance with Article 51 par. 1 of Charter, as is this case.
14. Whereas, in the present case, an issue arises as to whether the exercise of the appeal under Article 33 of Law 4001/2011, governed among other procedural regulations by Article 142(1) a of the Code of Administrative Procedure, which, according to its text, provides for the discontinuance of the proceedings in all cases that the subject of the dispute has ceased to exist, without allowing the appealing party to invoke a reason that requires the continuation of the proceedings, ensures an appropriate judicial protection mechanism, in line with Article 47 of the Charter, within the meaning of Article 37 (17) of Directive 2009/72.
15. Whereas Article 47 of the Charter ensures at EU law level the protection provided by Article 6 of the ECHR (see CJEU C-682/15, ...., ECLI:EU:C:2017:373 , para.54 and C-199/11, ... etc., EU:C:2012:684, para. 46-47) and the relevant constitutional provisions of the Member States, in this case Article 20(1) of the Constitution. And, under the three above systems of protection of fundamental rights (Charter, ECHR and Constitution), applicable in this case, the principle of effective judicial protection presupposes a procedural mechanism, which, among others, guarantees, in practice and not in theory, both the right to appeal before a Court as well as the right to judicial resolution of a dispute [see ECtHR decisions ......, no. cat. ...../11, para. 86, .... v. Greece, no. cat. ...../12, para. 43-48, .... v. Czech Republic, no. cat. .../13, para. 39) by a court that has the ability to examine all the relevant factual and legal issues (see the above-mentioned decisions CJEU C-199/11, .....etc., para. 49, C-771/18, Commission v. Hungary, § 59 and the aforementioned ECtHR decision ...... v. Czech Republic, § 43). Indeed, "adjudication" means adjudication on the merits of the dispute brought before a court. The unjustified avoidance to review the substance of the dispute and its settlement by a court decision is equivalent to denial of justice, which affects the right to effective judicial protection in its very essence (see ECtHR ..... v. Greece, no. cat. ..... /08, case 24, ..... etc. v. Greece, case no. .../03, case 26).
16. Whereas, certainly, the principle of effective judicial protection ensures the judicial resolution of genuine disputes and not the issuance of a judicial decision with a purely advisory nature or without any influence in general on legal relationships or situations (cf. StE 67/2009 Coll., para. 8, 1303/2019 Ol., para. 6, 1294/2020 para. 8, etc.). In this context, the automatic abolition of an administrative proceeding due to a retroactive and ab -initio elimination of the subject of the dispute (as happens, for example, in the case of revocation or annulment of the challenged administrative act), does not conflict with the principle of effective judicial protection [with the exception, of course, of the case of retroactive elimination of the subject of the proceedings by virtue of a law issued while the proceedings were already underway (see Supreme Court 685/2019 Coll., s. 11)].
17. Whereas, however, the same does not apply in the case that, during the deliberation on the case, the impugned administrative act has ceased to exist ex- nunc, not retroactively. Indeed, it is in the very nature of administrative acts that they continue to produce potentially adverse administrative consequences even after they are no longer in force. Therefore, according to what was accepted in paragraph 15, the automatic conclusion of the proceedings in this case, with the sole reason being the formal fact of the termination of the validity of the challenged administrative act for the future, although this may leave harmful administrative consequences for the applicant party, would amount to a denial of justice and would constitute a flagrant violation of the fundamental right to effective judicial protection, in the light of both Article 47 of the Charter and Articles 20(1) of the Constitution and 6(1) of the ECHR.
18. Whereas, in the national administrative procedural law, a general principle applies, according to which, if during the deliberation of the case the validity of the challenged administrative act for the future, has already ceased for any reason, the proceedings are not automatically discontinued, but continues if the appealing party invokes and proves a special legal interest in this regard, i.e., that the adverse administrative consequences created during the period of validity of the act are maintained even after its termination, unable to be removed except by the issuance of a judicial decision. The above general procedural principle, which ensures the compatibility of the procedural institution of the discontinuance of the proceedings with the principle of effective judicial protection, is already reflected in the provision of paragraph 2 of Article 32 of the p.d. 18/1989, which governs the procedure for annulment disputes (see Council of State 665/2021 plenary, para. 8 and the judicial decisions referred to there on the compatibility of Article 32 par. 2 of p.d. 18/1989 with the Article 20 par. of the Constitution and Article 6 par. 1 of the ECHR). And, under the procedural regime of the predecessor of the Code of administrative procedure, PD. 341/1978 (A' 71), which was applied to the administrative disputes heard by the regular administrative courts of the substance of Article 7 of law 702/1977 (see Article 1 of p.d. 341/1978) and of law 1406/1983 (see Article 4 of law 1406/1983 - A' 182), the above general procedural principle was incorporated in Article 40 par. 2 of PD (: "[...] the proceedings are concluded if, after the appeal was filed, the contested act ceased to be valid for any reason, unless the person who brought it invokes a special legal interest justifying its continuation").
19. Whereas, according to what was accepted above in paragraphs 15 and 17, the discontinuance of the proceedings due to the disappearance of the subject of the dispute, in the event of the suspension of the validity of the challenged administrative act for the future, pursuant to the provision of Article 142 par. 1 para. a of the Code of administrative procedure and based only on its’ letter, it would constitute an infringement of the core of the principle of effective judicial protection, in light of both Article 47 of the Charter and Article 20 par. 1 of the Constitution and Article 6 par. 1 of the ECHR. However, and in accordance with what was accepted in the previous paragraph, the provision of Article 142 par. 1 para. a of the Civil Code interpreted in accordance with the above general procedural principle, allows the appealing party to invoke a special legal interest that justifies the continuation of the proceedings. In conclusion, the discontinuance of the proceedings in the case of cessation of the validity of the contested administrative act for the future, pursuant to the provision of Article 142 par. 1 para. a of the Criminal Code, is only possible if the appealing party has, either not invoked a special legal interest that would justify the continuation of the proceedings ,or such an allegation was invoked, which was however rejected by the court.
20. Whereas, therefore, the provision of Article 142(1) (a) of the Code of Administrative Procedure based on the above interpretation, is compatible with the principle of effective judicial protection (as enshrined in the Charter, the Constitution and the ECHR), and the exercise of the appeal provided for in Article 33 of Law 4001/2011 against decisions of the RAE can be considered to ensure, from the point of view of the procedural regulation of the discontinuance of the proceedings, an appropriate judicial protection mechanism (compatible with Article 47 of the Charter), within the meaning of Article 37 par. 17 of Directive 2009/72.
13.Επειδή, με τις διατάξεις του άρθρου 33 του ν. 4001/2011, οι οποίες προβλέπουν τα διάφορα ένδικα βοηθήματα και μέσα κατά των αποφάσεων της ΡΑΕ, τίθεται σε εφαρμογή η ρύθμιση του άρθρου 37 παρ. 17 της Οδηγίας 2009/72, κατά την οποία επιβάλλεται στα κράτη μέλη η υποχρέωση να εξασφαλίζουν την ύπαρξη κατάλληλων μηχανισμών δικαστικής προστασίας για την αμφισβήτηση των αποφάσεων των ρυθμιστικών αρχών στον τομέα της ενέργειας. Ελλείψει δε ειδικότερων ρυθμίσεων της οδηγίας 2009/72 και γενικώς του δικαίου της Ένωσης, εναπόκειται στην εσωτερική έννομη τάξη κάθε κράτους μέλους, δυνάμει της αρχής της δικονομικής αυτονομίας, να ορίζει τα αρμόδια δικαστήρια και να θεσπίζει τους δικονομικούς κανόνες περί άσκησης και εκδίκασης των ενδίκων βοηθημάτων που αποσκοπούν να διασφαλίσουν την προστασία των δικαιωμάτων που απονέμει στους πολίτες το δίκαιο της Ένωσης. Στους εν λόγω εθνικούς δικονομικούς κανόνες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται και οι ρυθμίσεις περί καταργήσεως δίκης σε περίπτωση έκλειψης του αντικειμένου της διαφοράς. Εντούτοις, το δίκαιο της Ένωσης απαιτεί πέρα από την τήρηση των αρχών της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας, να μη θίγει η εθνική (δικονομική) νομοθεσία το δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία, το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. [βλ. ΔΕΕ C-510/13, ......., ECLI:EU:C:2015:189, σκ. 49-50 και C-771/18, Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, ECLI:EU:C:2020:584, σκ. 62 (όσον αφορά ειδικώς το άρθρο 37 παρ. 17 της Οδηγίας 2009/72)] και δεσμεύει όλα τα εθνικά όργανα κράτους μέλους (συνεπώς και τα Δικαστήρια) όταν θέτουν σε εφαρμογή το δίκαιο της Ένωσης, σύμφωνα με το άρθρο 51 παρ. 1 του Χάρτη, όπως συμβαίνει εν προκειμένω.
14.Επειδή, εν προκειμένω, ανακύπτει το ζήτημα εάν η άσκηση της προσφυγής του άρθρου 33 του ν. 4001/2011, διεπόμενη, μεταξύ άλλων δικονομικών ρυθμίσεων, και από το άρθρο 142 παρ. 1 περ. α` του ΚΔΔ, το οποίο κατά την γραμματική του διατύπωση προβλέπει την κατάργηση της δίκης σε κάθε περίπτωση έκλειψης του αντικειμένου της διαφοράς, χωρίς να επιτρέπει στον προσφεύγοντα διάδικο να επικαλεσθεί λόγο που επιβάλλει τη συνέχιση της δίκης, εξασφαλίζει κατάλληλο μηχανισμό δικαστικής προστασίας, συμβατό με το άρθρο 47 του Χάρτη, κατά την έννοια του άρθρου 37 παρ. 17 της Οδηγίας 2009/72.
15.Επειδή, το άρθρο 47 του Χάρτη διασφαλίζει σε επίπεδο δικαίου της Ένωσης την προστασία που παρέχει το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ (βλ. ΔΕΕ C-682/15, ......, ECLI:EU:C:2017:373, σκ.54 και C-199/11, .... κ.λπ., EU:C:2012:684, σκ. 46-47) και οι συναφείς συνταγματικές διατάξεις των κρατών μελών, εν προκειμένω δε το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος. Και υπό τα τρία ανωτέρω συστήματα προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων (Χάρτη, ΕΣΔΑ και Συντάγματος), συνεφαρμοστέα εν προκειμένω, η αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας προϋποθέτει δικονομικό μηχανισμό, ο οποίος, μεταξύ άλλων, εγγυάται, στην πράξη και όχι θεωρητικά, τόσο το δικαίωμα ασκήσεως προσφυγής σε δικαστήριο όσο και το δικαίωμα δικαστικής επίλυσης της διαφοράς [βλ. αποφάσεις ΕΔΔΑ ......, αρ. κατ. ...../11, σκ. 86, .... κατά Ελλάδας, αρ. κατ. ...../12, σκ. 43-48, .... κατά Τσεχίας, αρ. κατ. ..../13, σκ. 39) από δικαστήριο που διαθέτει την δυνατότητα να εξετάσει όλα τα σχετικά πραγματικά και νομικά ζητήματα (βλ. προαναφερθείσες αποφάσεις ΔΕΕ C-199/11, .....κ.λπ., σκ. 49, C-771/18, Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, σκ. 59 και προαναφερθείσα απόφαση ΕΔΔΑ ...... κατά Τσεχίας, σκ. 43). Πράγματι, «δικαστική κρίση», σημαίνει εκδίκαση στην ουσία της εισαχθείσας σε δικαστήριο διαφοράς. Η αδικαιολόγητη αποφυγή ελέγχου της ουσίας της διαφοράς και διευθέτησή της με δικαστική απόφαση ισοδυναμεί με αρνησιδικία, η οποία θίγει το δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας στον πυρήνα του (βλ. ΕΔΔΑ ..... κατά Ελλάδας, αρ. κατ. ...../08, σκ. 24, ..... κ.λπ. κατά Ελλάδας, αρ. κατ. ..../03, σκ. 26). 16. Επειδή, βεβαίως, η αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας διασφαλίζει την δικαστική επίλυση γνήσιων διαφορών και όχι την έκδοση δικαστικής απόφασης με αμιγώς γνωμοδοτικό χαρακτήρα ή χωρίς καμία εν γένει επιρροή σε έννομες σχέσεις ή καταστάσεις (πρβλ. ΣτΕ 67/2009 Ολ., σκ. 8, 1303/2019 Ολ., σκ. 6, 1294/2020 σκ. 8, κ.ά). Στο πλαίσιο αυτό, η αυτόματη κατάργηση διοικητικής δίκης οφειλόμενη σε αναδρομική και εξ` υπαρχής εξάλειψη του αντικειμένου της διαφοράς (όπως συμβαίνει λ.χ. στην περίπτωση ανακλήσεως ή ακυρώσεως της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης), δεν προσκρούει στην αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας [υπό την επιφύλαξη βεβαίως της περιπτώσεως αναδρομικής έκλειψης του αντικειμένου της δίκης δυνάμει διατάξεως τυπικού νόμου εκδοθέντος εκκρεμούσης της δίκης (βλ. ΣτΕ 685/2019 Ολ., σκ. 11)].
17.Επειδή, όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο στην περίπτωση που κατά τη συζήτηση της υποθέσεως η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη έχει παύσει να ισχύει για το μέλλον, μη ανατραπείσα εξ υπ` αρχής. Πράγματι, έγκειται στην ίδια την φύση των διοικητικών πράξεων να καταλείπουν διοικητικής φύσεως συνέπειες και μετά την τυπική παύση ισχύος τους, δυσμενείς για τους προσφεύγοντες διαδίκους. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη 15, η αυτόματη κατάργηση της δίκης στην περίπτωση αυτή, με μόνη δηλαδή αφορμή το τυπικό γεγονός της παύσης ισχύος της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης για το μέλλον, μολονότι αυτή ενδέχεται να καταλείπει βλαπτικές διοικητικής φύσεως συνέπειες για τον προσφεύγοντα διάδικο, θα ισοδυναμούσε με αρνησιδικία και θα συνιστούσε κατάφωρη προσβολή του θεμελιώδους δικαιώματος της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, υπό το πρίσμα τόσο του άρθρου 47 του Χάρτη όσο και των άρθρων 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.
18.Επειδή, στο εθνικό διοικητικό δικονομικό δίκαιο ισχύει γενική αρχή, κατά την οποία στην περίπτωση που κατά τη συζήτηση της υποθέσεως έχει ήδη παύσει για οποιοδήποτε λόγο η ισχύς της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξεως για το μέλλον, η δίκη δεν καταργείται αυτομάτως, αλλά συνεχίζεται εάν ο προσφεύγων διάδικος επικαλεσθεί και αποδείξει ιδιαίτερο έννομο συμφέρον προς τούτο, δηλαδή ότι οι δυσμενείς διοικητικής φύσεως συνέπειες που δημιουργήθηκαν κατά τον χρόνο ισχύος της πράξεως διατηρούνται και μετά την παύση της ισχύος της, μη δυνάμενες να αρθούν παρά μόνο με την έκδοση δικαστικής αποφάσεως. Η ανωτέρω γενική δικονομική αρχή, η οποία εξασφαλίζει την συμβατότητα του δικονομικού θεσμού της καταργήσεως δίκης με την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, αποτυπώνεται ήδη στην διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 32 του π.δ. 18/1989, το οποίο διέπει την δικονομία των ακυρωτικών διαφορών ( βλ. ΣτΕ 665/2021 Ολ., σκ. 8 και τις εκεί παραπεμπόμενες δικαστικές αποφάσεις για την συμβατότητα του άρθρου 32 παρ. 2 του π.δ. 18/1989 με το άρθρο 20 παρ. του Συντάγματος και το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ). Υπό το δικονομικό καθεστώς δε του προϊσχύοντος του ΚΔΔ π. δ/τος 341/1978 (Α` 71), το οποίο εφαρμοζόταν επί των εκδικαζόμενων από τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια διοικητικών διαφορών ουσίας του άρθρου 7 του ν. 702/1977 (βλ. άρθρο 1 του π.δ. 341/1978) και του ν. 1406/1983 (βλ. άρθρο 4 του ν. 1406/1983 - Α` 182), η ανωτέρω γενική δικονομική αρχή βρισκόταν ενσωματωμένη στο άρθρο 40 παρ. 2 του εν λόγω π. δ/τος (: «[...] η δίκη καταργείται εάν μετά την άσκησιν της προσφυγής η προσβαλλομένη πράξις έπαυσεν ισχύουσα εξ οιουδήποτε λόγου, εκτός εάν ο ασκήσας ταύτην επικαλήται ιδιαίτερον έννομον συμφέρον δικαιολογούν την συνέχισιν αυτής»).
19.Επειδή, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω στις σκέψεις 15 και 17, η κατάργηση δίκης λόγω εκλείψεως του αντικειμένου της διαφοράς, στην περίπτωση παύσης της ισχύος της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξεως για το μέλλον, κατ` εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 142 παρ. 1 περ. α` του ΚΔΔ και με βάση μόνον την γραμματική της διατύπωση, θα συνιστούσε προσβολή του πυρήνα της αρχής της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, υπό το πρίσμα τόσο του άρθρου 47 του Χάρτη, όσο και του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος και του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Εν τούτοις, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η διάταξη του άρθρου 142 παρ. 1 περ. α` του ΚΔΔ ερμηνευόμενη σύμφωνα με την ανωτέρω γενική δικονομική αρχή επιτρέπει στον προσφεύγοντα διάδικο να επικαλεσθεί ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που δικαιολογεί την συνέχιση της δίκης. Εν κατακλείδι, κατάργηση της δίκης στην περίπτωση παύσης της ισχύος της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξεως για το μέλλον, κατ` εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 142 παρ. 1 περ. α` του ΚΔΔ, είναι δυνατή μόνο εφόσον ο προσφεύγων διάδικος είτε δεν επικαλέσθηκε ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που να δικαιολογεί τη συνέχιση της δίκης είτε επικαλέσθηκε μεν τέτοιο ισχυρισμό, ο οποίος όμως απορρίφθηκε από το δικαστήριο.
20.Επειδή, συνεπώς, η διάταξη του άρθρου 142 παρ. 1 περ. α` του ΚΔΔ, με βάση το ανωτέρω ερμηνευθέν περιεχόμενο, είναι συμβατή με την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας (όπως κατοχυρώνεται στο Χάρτη, στο Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ), η δε άσκηση της προβλεπόμενης στο άρθρο 33 του ν. 4001/2011 προσφυγής κατά αποφάσεων της ΡΑΕ μπορεί να θεωρηθεί ότι εξασφαλίζει, εξ απόψεως της δικονομικής ρυθμίσεως του θεσμού της καταργήσεως δίκης, κατάλληλο μηχανισμό δικαστικής προστασίας (συμβατό με το άρθρο 47 του Χάρτη), κατά την έννοια του άρθρου 37 παρ. 17 της Οδηγίας 2009/72.
