17
December
2020

Εγχειρίδιο σχετικά με την ευρωπαϊκή νομοθεσία σε θέματα ασύλου, συνόρων και μετανάστευσης - Έκδοση 2020

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένω- σης παρέχουν ένα όλο και πιο σημαντικό πλαίσιο για την προστασία των δικαιωμάτων των αλλοδαπών. Η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το άσυλο, τα σύνορα και τη μετανάστευση εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Υπάρχει ένα εντυπωσιακό σώμα νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αφορά ειδικό- τερα τα άρθρα 3, 5, 8 και 13 της ΕΣΔΑ. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλείται όλο και περισσότερο να αποφανθεί σχετικά με την ερμηνεία των διατάξεων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτό. Η τρίτη έκδοση του παρόντος εγχειριδίου, που επικαιροποιήθηκε έως τον Ιούλιο του 2020, παρουσιάζει την εν λόγω νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το σώμα της νομολογίας των δύο ευρωπαϊκών δικαστηρίων με εύχρηστο τρόπο. Απευθύνεται σε επαγγελματίες του νομικού κλάδου, δικαστές, εισαγ- γελείς, υπαλλήλους στον τομέα της μετανάστευσης και μη κυβερνητικές οργανώσεις, στα κράτη μέλη της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Σφαιρικη εικονα

Από το 2011, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχουν δημοσιεύσει εγχειρίδια σε διάφορους τομείς του ευρωπαϊκού δικαίου. Το παρόν εγχειρίδιο παρέχει μια επισκόπηση των ευρωπαϊκών νομικών προτύπων σχετικά με το άσυλο, τα σύνορα και τη μετανάστευση, επεξηγώντας τα εφαρμοστέα μέτρα τόσο του Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και της ΕΕ.

Το εγχειρίδιο απευθύνεται σε νομικούς, δικαστές, εισαγγελείς, συνοριοφύλακες, υπεύθυνους των υπηρεσιών μετανάστευσης και άλλους συνεργαζόμενους με τις εθνικές αρχές, καθώς και σε εθνικούς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς που ενδέχεται να βρίσκονται αντιμέτωποι με νομικά ζητήματα σε οποιονδήποτε από τους υπό μελέτη τομείς.

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατέστη νομικά δεσμευτικός όταν τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβόνας τον Δεκέμβριο του 2009. Έχει το ίδιο νομικό κύρος με τις ιδρυτικές Συνθήκες της ΕΕ. Η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει επίσης την προσχώρηση της ΕΕ στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία είναι νομικά δεσμευτική για το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Δεδομένου ότι δημοσιεύσαμε τη δεύτερη έκδοση του παρόντος εγχειριδίου το 2014, έχουν προκύψει σημαντικές εξελίξεις στον τομέα του ευρωπαϊκού δικαίου όσον αφορά το άσυλο, τα σύνορα και τη μετανάστευση. Για παράδειγμα, διάφορες εκδοθείσες πράξεις της ΕΕ αναβαθμίζουν ή θεσπίζουν νέα συστήματα τεχνολογίας των πληροφοριών μεγάλης κλίμακας της ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Έχουν προκύψει επίσης μικρότερες νομοθετικές αλλαγές —για παράδειγμα, στο κεκτημένο του Σένγκεν όσον αφορά τα σύνορα, την αντικανονική μετανάστευση και τις θεωρήσεις.

Ομοίως, το Δικαστήριο της ΕΕ έχει διασαφηνίσει διάφορα νομικά ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ όσον αφορά τη μετανάστευση και το άσυλο στο πλαίσιο της διαρκώς επεκτεινόμενης νομολογίας του. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει εκδώσει επίσης διάφορες σημαντικές αποφάσεις, ιδίως όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο. Υπό το πρίσμα αυτών των αλλαγών, το εγχειρίδιο έχρηζε επικαιροποίησης, ώστε να διασφαλιστεί ότι η νομική καθοδήγηση που παρέχει παραμένει ακριβής.

Brexit

Since the UK’s withdrawal from the EU as of 1 February 2020, British nationals are now third-country nationals.

After the transition period expired at the end of 2020, legal relations between the EU and the United Kingdom are governed, as of 1 January 2021, by the EU-UK Trade and Cooperation Agreement and its Protocols thereto.

The new arrangements set out the conditions for British nationals – who are exempt from visa requirement for short-term stays under Regulation (EU) 2019/592 – to work in, travel or move to the EU, paired with provisions on social security coordination.

The new treaty rules provide an additional basis for bilateral law enforcement cooperation to continue between the UK and the EU, including information-sharing on wanted and missing persons.

A Joint Political Declaration on Asylum and Returns notes the importance of good migration management and recognises the special circumstances arising from border controls and other complex travel arrangements. To this end, the UK intends to bilaterally negotiate with the most concerned EU Member States to reach practical arrangements on asylum, family reunion for unaccompanied children and irregular migration.